Pistlerde ve meydanlarda yanan ya da yanıp sönen ışıklar ne ola ki?

ICAO (Sivil Havacılık Organizasyonu) lambaları rengi ve yanıp sönme sıklığı vb. şartlar belirleyerek yönetmelikler hazırlamıştır. Böylece pilotlar piste yaklaşırken pistin yerleşimini, krokisini, açısını vb. bilgileri bu ışıkların renginden, yanıp sönme sıklığından anlamaktadır.

Ülkemizde 70'e yakın askeri-sivil havaalanı mevcuttur ve günümüz itibari ile 6 havaalanı proje aşamasındadır.

Havaalanlarının çoğunluğunda kapsül lambalar kullanılmaktadır. Ancak LED teknolojisi geliştiği için ledlerin kullanımına yaygın olarak başlanmıştır. Bunun en önemli nedeni ise kapsül lambaların çaşlışma saati 850-1500 saat iken ledlerin ömrü 100 bin saati geçmektedir ve bakım sıklığı azalmıştır.

Pist aydınlatmasında uygulanan armatür yapılarına göre 3'e ayrılırlar.

► Gömülü Tip; Pist üzerinden 1,5 cm çıkıntısı olan ışıklardır.
► Yarı Gömülü Tip; Pist üzerinden 2,5 cm çıkıntısı olan ışıklardır.
► Yer üstü Tipi; Uçaklar ile hiçbir şekilde temas olmayan yerlerde kullanılan ışıklardır.

Şekil 1: Yer Üstü Işık
 

Pist Işıklandırma Sistemi

►Döner Işık; Tüm hava meydanlarında bulunan ''beacon'' diye isimlendirilen döner-ışık, belirlenen açılarla kule yanına veya üzerine yerleştirilir. Işığın amacı pilota havaalanının yerini ve ne tür bir hava meydanı olduğunu bildirmektedir. Sivil havalanlarında döner ışığın bir yönü yeşil, diğer yönü ise beyaz yanmaktadır. Helikopter pisti için tasarlananlar da vardır. Heliport için ise iki yönü yeşil ve beyaz, yukarı yönde sarı ışık verilir. 

Şekil 2: Rotating Beacon Light

►PAPI Işıkları; PAPI açılımı Precision Approach Path Indicator demektir. Piste yaklaşmakta olan uçağa doğru süzülüp süzülmediğini öğrenmek, bilgi vermek için tasarlanmıştır. Pist başlangıcının yaklaşık 300 metre ilerisinde, piste dik olarak 4 adet lamba ile konumlanmıştır. 4 adet ışığın her birinin anlamı vardır. (Şekil 3.) İdeal yaklaşma ışık bilgisi iki kırmızı iki beyazdır.

Şekil 3: Papı Işıkları Derecelendirme

►Yaklaşma Işıkları (Approach Lights); 1940 yıllarının başlarında tasarlanan yaklaşma ışıkları, pist başından 900 metre geriden 30'ar metre ara ile konumlandırılan ışıklardır. Kötü hava şartlarında sis vb. hava olaylarında pistin daha çabuk farkedilmesi için bu ışıkların üstünde flaş ışıkları bulunur. Flasing ışıkları pist başından 300 - 900 metre arasında bulunur. Bu sistemde, dıştan içe doğru saniyede iki defa zincirleme olarak yanıp sönmektedir. Işığın rengi beyazdır.

Şekil 4: Yaklaşma Işıkları

► Eşik Işıkları (Threshold Lights); Bu ışıklandırmanın amacı tamamen artık pistin başladığının göstergesidir. Işığın rengi yeşildir.  Pist eşiğinden 10 metre geride monte edilmişlerdir.

Şekil 5: Pist Eşik Işığı

►Teker Koyma Bölge Işıkları (Touchdown Zone Lights); Teker değme bölgesini göstermek için tasarlanmış, pist eşiğinden 900 metreye kadar uzanan aralarında 3'er metre bulunan gömülü tipte ışıklardır. Renkleri beyazdır. 

Şekil 6: Teker Koyma Bölge Işıkları


►İlginizi Çekebilir: Thrust Reverser Sistemi | Boeing 737

► Pist Kenar Işıkları (Runway Edge Light); Pist boyunca, pistin sağ ve solunda 60 metre aralıklarla tesis edilmiştir. Ayrıca piste 3 metre uzaklıkta yapılmıştır. Belirli şartlar gerekmedikçe ışığın rengi beyazdır. Pist bitimine 600 metre kaldığında, sarı kenar ışıkları tesis edilmiştir.

Şekil 7: Pist Kenar Işıkları

► Taxiway Işıkları; Taksi yollarını, apronların sınırlarını göstermek için yapılmış, 60 metreyi geçmeyen mesafeler ile konumlandırılmış mavi renkteki ışıklardır. Taksi yolu merkez hattı ışıkları ise yeşil ve sarı renktedir.

Şekil 8: Taxiway Işıkları

► Pist Sonu Işıkları; Pistin sonunu göstermek için yapılan kırmızı renkte ışıklardır.

Şekil 9: Pist Sonu Işıkları

Kaynak: Vikipedi