Yardımcı uçuş kumandaları

Bir önceki makalemizde ana uçuş kumandalarını inceledik ve uçakta nerelerde bulunduklarını görsellerle gördü. Bu makalemizde ise yardımcı uçuş kumandalarını inceleyeceğiz.

1. Spoiler
Spoiler’ler kanat üst yüzeyinde, sadece yukarı hareket eden yüzeylerdir. Kullanım amacına göre üç gruba ayrılırlar. Bunlar; flight spoiler (uçuş spoiler’i), speed brake (hız freni) ve ground spoiler (yer spoiler’i)’dir.

2. Flight Spoiler
Flight spoiler, her iki kanat üzerinde uçak tipine göre değişik sayıdadır. Uçuş sırasında uçağa yatış kumandası verildiğinde, yatış yapılan taraftaki kanatta bulunan spoiler panelleri açılarak yatışa yardımcı olur. Diğer kanata ait spoiler’ler kapalıda tutulur.

3. Speed Brake
Uçuş esnasında her iki kanattaki spoiler’ler, aynı anda ve aynı miktarda açılarak uçağın hız ve irtifa kaybetmesi sağlanır. Bu olaylar kanat üzerindeki hava akışının bozulması ile meydana gelir. Hız freni kumandası, merkez pedestal üzerindeki speed brake kolunun istenilen derecede çekilmesi ile yapılır.

4. Trim Tab
Uçaktaki dikey ve yatay stabilizedeki kumanda yüzeyleri ile kanatlardaki kanatçıklar, bağlı oldukları yüzeylere paralelken (nötr durum); rüzgar yönünün değişmesi, yakıt veya yük dengesinin bozulması gibi nedenlerle uçakta yatış, dönüş, burun aşağı, burun yukarı eğilimleri olaşabilir. Bu etkileri ortadan kaldırmak için ana uçuş kumanda yüzeylerinin firar kenarlarına küçük hareketli yüzeyler yerleştirilmiştir.

5. Flap
Kanadın kaldırma kuvveti kanat kesitine, kanat alanına, kanat hücum açısına ve uçağın hızına bağlıdır. Yüksek hızlar için tasarlanmış bir uçağın kanat alanı ve kanat kalınlığı az olur fakat her uçağın iniş ve kalkış fazlarında düşük süratlerde de havada tutunması gerekir. Bunu sağlamak için, kanat alanının ya da kavisinin değiştirilebilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Kanat firar ya da hücum kenarlarına yerleştirilen flap’ların görevi, düşük hızlarda kanat alanını veya yüzey kavisini arttırarak tunmanın sağlamaktır. Flap’ların diğer bir görevi de gerektiğinde sürükleme kuvvetlerini arttırarak uçağı yavaşlatmaktır. Uçaklarda çeşitli şekillerde flap’lar kullanılmaktadır.

www.turkpilotlar.com eğitim dökümanlarından alınmıştır.